کد مطلب:27031 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

لطفاً نظر اسلام را در مورد خانوادهاي كه خانم خانه منزل راترك ميكند و شوهر به علت مهريه سنگين نميتواند وي را طلاق دهد، بيان كنيد؟

اصل در زندگي زناشوئي، از نظر قرآن، معاشرت به شايستگي و رفتار انساني در محيط جامعه كوچك خانواده است; قرآن ميفرمايد: و عاشروهنّ بالمعروف; (نسأ، 19) با آنان به طور شايسته رفتار كنيد. و همين رفتار شايسته است كه آرامش و مودّت و رحمت مورد نظر قرآن را، در خانواده به ارمغان ميآورد.(ر.ك: (روم، 21).) به طور اجمال، علت ناسازگاريها را بايد در عدم رعايت حقوق و تكاليف دو همسر نسبت به يكديگر دانست و راه حل آن را در شناخت و رعايت حقوق زناشويي است.

با دقت در آية شريفه هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ;(بقره،187) زنان لباس شما هستند و شما لباس آنها. به بعضي از حقوق و تكاليف زناشوئي اشارهاي شده است، از جمله اينكه:

1. همان طور كه لباس آبروي انسان را حفظ ميكند، دو همسر كه به منزله لباس هستند، بايد آبروي يكديگر را حفظ كنند.

2. همان گونه كه لباس، متناسب با فصل و زمانها تغيير پيدا ميكند، هر يك از دو همسر بايد اخلاق و رفتار خود را نسبت به نياز روحي يكديگر تنظيم كنند. در صورت عصباني بودن يكي، ديگري راه مدارا و ملاطفت را پيش گيرد.3. همان طور كه رابطة انسان با لباس خودش تنگاتنگ است و بيگانهاي به آن راهي ندارد، رابطة زن و شوهر بايد به نحوي باشد كه بيگانهاي بر آن اطلاع نداشته و راه مداخله بر روي او بسته باشد. 4. همان گونه كه لباس براي انسان، نوعي زينت محسوب ميشود، زن و شوهر نيز بايد زينت يكديگر باشند.(رجوع كنيد به: تفسير نور، حجة الاسلام قرائتي، ج 1، ص 382، انتشارات در راه حق / تفسير نمونه، آيتالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 1، ص 650.) البته در روايات اهلبيت: به حقوق و تكاليف هر يك از دو زوج به تفصيل پرداخته شده كه بعضي از آنها در رسالههاي عمليه بيان شده است.

امّا قرآن راه حل ناسازگاري زن و شوهر را چنين بيان ميفرمايد: وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِّنْ أَهْلِهَآ إِن يُرِيدَآ إِصْلَـَحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَآ;(نسأ،35) و اگر از جدايي و شكاف ميان آن دو (همسر) بيم داشته باشيد، يك داور از خانواده شوهر و يك داور از خانواده زن انتخاب كنيد (تا به كار آنان رسيدگي كنند) اگر اين دو داور تصميم به اصلاح داشته باشند، خداوند به توافق آنها كمك ميكند (و به وسيله آنان، ميان دو همسر الفت ميدهد) پس خداوند ميفرمايد: اگر نشانههاي جدايي در ميان دو همسر پيدا شد، براي بررسي علل و جهات ناسازگاري و فراهم كردن صلح و سازش، محكمه صلح خانوادگي تشكيل شود با دو داور و حَكَم، يكي از جانب فاميل مرد و ديگري از خويشان زن، كه اين دو داور با حسن نيّت و دلسوزي به حل اختلاف بپردازند; بيشتر فقهأ، نظر اين دو حكم را تنها در مورد سازش و رفع اختلاف ميان دو همسر، لازم الاجرأ دانسته و حتي معتقدند كه اگر آنها شرايطي براي زن و يا شوهر بگذارند، لازم الاتباع است، امّا در مورد جدايي، حكم آنها به تنهائي نافذ نيست.(رجوع كنيد به: تفسير نمونه، همان، ج 3، ص 377.)

به هر ترتيب خداوند متعال نخواسته است زن بلاتكليف مانده يا حقوق او ضايع شود اما تكليف شرعي شما در مورد خروج از منزل چنين است كه فقهاي عظام فرمودهاند: بر اساس منابع فقهي، لازم است زني كه عقد دائم درآمده، براي خروج از منزل، رضايت شوهر خود را جلب كند و فقط براي اموري كه واجب است ميتواند بي اجازة شوهر منزل را ترك كند.(تحريرالوسيله، امام خميني، ج 2، ص 305، نشر دارالكتب العلميّه.)

ما براي پيشگيري يا حلّ اختلافات كه ناشي از درگيريهاي لفظي است، دو راه پيشنهاد ميكنيم: 1. حفظ زبان: يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ قُولُواْ قَوْلاًسَدِيدًا # يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَـَـلَكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُم;(احزاب،70ـ71) اي كساني كه ايمان آوردهايد! تقواي الهي پيشه كنيد و سخن حق بگوييد تا خدا كارهاي شما را اصلاح كند و گناهانتان را بيامرزد. مقصود از قول سديد، در اين آية شريف اين است كه انسان زبانش را در همه جا حفظ كند و مراقب سخن گفتن خود باشد.(زبدة البيان، محقق اردبيلي، ص 88، نشر مكتبة مرتضوي.)

هم چنين در روايات آمده است كه نجات مؤمن در حفظ زبانش ميباشد.(ثواب الاعمال، شيخ صدوق، ص 183، نشر منشورات رضي.)

2. مراجعه به مراكز مشاورة خانواده: در اسلام به مسئلة مشورت، اهميت فوقالعادهاي داده شده است، چنان كه خداوند در قرآن كريم در كنار امر مهمي مانند اقامة نماز، از آن تمجيد مينمايد: وَ الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِرَبِّهِمْ وَ أَقَامُواْ الصَّلَوَةَ وَ أَمْرُهُمْ شُورَيَ بَيْنَهُم;(شوري،38) و كساني كه دعوت پروردگارشان را اجابت كرده و نماز را بر پا ميدارند و كارهايشان به صورت مشورت در ميان آنهاست. در روايات امامان معصوم: نيز وارد شده است كه هيچ كسي از مشورت هلاك نشد.(وسائل الشيعه، شيخ حرّ عاملي، ج 12، ص 40، نشر مؤسسة آلالبيت.)